Rus Devleti’nin Kökenleri – Eski Rusya ve İskandinavya Arasındaki İlişkiler | The Relations Between Ancient Russia and Scandinavia and the Origin of the Russian State | Vilhelm Thomsen ( 1842 – 1927 )
Çeviri: Emine Dikmen
Okunma Zamanı: 04 -06 Şubat 2022
Etimoloji – Tarih / 1. Baskı – Ağustos 2021
Selenge Yayınları / 111 sf.
Biyografisine göre, Türkçe, Grekçe, Latince, Arapça, Rusça ve Fince dahil 16 dil bilen; 1893 yılında yayınladığı “Orhun ve Yenisey Yazıtlarının Çözümü adlı bildirisiyle ses getirmiş bir Türkolog Vilhelm Thomsen.
Hatta Göktürk alfabesini dünya kamuoyuna tanıtmış ve yazıtları Fransızcaya tercüme etmiş. Ve Osmanlı Sultanı V. Mehmed Reşad’dan “Mecîdî Nişanı”, Danimarka Kralı’ndan “elefan madalyası” ve Berlin Bilimler Akademisi’nden “Sever Bopp” ödüllerine lâyık görülmüş. Avrupa’da kendi çağının en büyük filologlarından biri kabul edilmekteymiş.
Sevgili Okurlar, yazarla ilgili bunca bilgiyi yazının başlangıcında yazmam garip gelebilir, gelmesin efendim. Yazarın, hem bilimsel ahlâkına saygımdan hem de konunun çok dallı olmasına binaen, yazarın birikimine dair size fikir vermesi açısından böyle bir giriş yapmak istedim.
Bu kitap, adının da referansladığı üzere Rus Devleti’nin Kökenleri ile ilgili, Oxford Ilchester Vakfı’nın davetiyle, Slav dili, edebiyatı ve tarihi çalışmalarının teşvik edilmesi amacıyla 1876 yılında halka açık olarak verilmiş üç dersin metinlerinden oluşuyor.
Bahsi geçen üç dersin metinlerini üç güne bölerek okudum. Zira etimolojik, tarihi ve etnografik bilgilerden yola çıkarak toplulukların birbirleriyle temasının hangi düzeyde olduğu inanılmaz bir kuyumcu titizliği ile ve örnekler vererek, karşı görüşleri de ekleyerek aktarmış.
İskandinav tezine itiraz edenler elbette olmuş ancak delillerin ve ispatların sesi daha gür çıkmış.
Açıkçası okurken dikkatimin dağıldığı anlar da oldu. Fakat konu ilgi çekici olduğundan alabildiğim / anlayabildiğim kadarı benim için yeterlidir diyorum.
Konu sadece Rusya ve İskandinavya değil; Arap uzmanlar, Konstantinopolis, Slav halkları ve daha önce haklarında okuma yaptığım ve yine yapacağım Hazarlar vb. kavimler. Kimi yerlerde karşınıza Katip Çelebi, Şirazi, Biruni çıkabiliyor.
Yine ve yeniden, “saf uygarlık yoktur” sözünün ne kadar isabetli bir tespit olduğunu idrak ettim.
Bu kitabı okurken üniversite yıllarına gittim bir ara. O zaman da Etimoloji dersini ve dil tarihini severdim. Toplumlardaki dil geçişleri gerçekten enteresan. Sözümün özü, bu konulara ilgi duyan okurlara içtenlikle öneririm.
Son derece girift konular içeren metinlerin çevirisi için Emine Dikmen’e teşekkür etmek isterim.
Sevgimle ve şevkimle ilettim. Sağlık, esenlik ve kitaplar hep sizinle olsun!
Alıntı:
🔖”Farklı türdeki diğer kanıtların çokluğuyla ve oybirliğiyle teyit edilen eski Rus geleneğine göre, Rus Devleti’nin ilk teşkilatının İskandinavlara bağlı olduğunu, Russ isminin eski zamanlarda Kuzeylilere Doğu halklarının verdiği bir ad olduğunu gördük. Hiçbir ciddi eleştiri bu gerçeği çürütemez. Yerli Slavların kurdukları muazzam üst yapının temelini atan Kuzeylilerdir ve onlar tarafından ekilen önemsiz tohum, dünyanın gördüğü en büyük imparatorluklardan birine dönüşmüştür.” ( s.95 )
Çiğdem İskent 