Empedokles’in Pabucu

Empedokles’in Pabucu

Okunma Zamanı: 15 Ağustos 2021

Felsefe / Arya Yayıncılık / 1.baskı 2021 / 94 sf.

Empedokles kimdir?

“Empedokles, Sicilya adasının güney kıyılarında Akragas ( ya da Agrigentum) şehrinin ileri gelen ailelerinden birine mensup, bilim adamı, biyolog, hekim, hatip ve din adamı olarak tanınan, çoğulcu materyalistlerin ilklerinden biri olduğu kabul edilen bir filozoftur. Doğa filozoflarından biri olan Empedokles, kendinden önceki doğa filozoflarının temel töz ( arkhe) olarak belirlediği “Su, Ateş ve Hava” ya, “Toprak” ı da ekleyerek hepsini bir arada kullanan ilk bilim adamı olmuştur.” ( s.5)

“Sevgi birleştirir nefret böler.” diyen Empedokles ( M.Ö. 494 – 434 ), bu sözü hangi bağlamda söylemiş?

Yukarıda bahsedilen öğeleri yani Toprak, Su, Hava ve Ateş’i birbiriyle birleştiren ve ayrıştıran güçlerin Sevgi ve Nefret olduğunu vurgulamış filozof ve bu vurgu onun felsefesinin özelliğini oluşturuyormuş. Şöyle belirtilmiş:

“Sevgi birleştirirken Nefret ayrıştırır – uzaklaştırır. İnsan doğası için geçerli olan bu kural tüm varlıklar için de geçerlidir. Böylece Empedokles tüm doğaya can ve ruh eklemiştir. Böylece Sevgi ve Nefret gibi iki psikolojik etkeni felsefesine yerleştirmiştir.” ( s. 24 )

Sevgili Okurlar, bu bağlamda kitapta ilgimi çeken bir konu da şu; evrende Sevginin ve Nefretin egemen olduğu dönemlerin olması ve bunların sırayla yer değiştirmesi. Örneğin Nefretin egemenliği zirve yapınca sonrasında Sevgi dönemine olanak doğuyormuş.

Umarım Empedokles haklıdır! Zira yangınların, sellerin, depremlerin, savaşların, hastalıkların ve insan hırslarının zirve yaptığı çetin bir yüzyılın içinden geçiyoruz. Madem filozof öyle diyor, evrenimize Sevgi döneminin çabuk gelmesini diliyorum.

Sindrella misali Empedokles’in Pabucu‘nun sırrı ya da amacı ne ola acaba? Kitabın arka kapağına alıntılananın dışında başka bir anlatım daha var kitabın içinde; Bertolt Brecht’ e ait bir şiir!

Kitaba bu adın verilmesinin sebebi ise sanırım Bertolt Brecht’in Empedokles’in Pabucu adlı şiiri. Lâkin bu şiirin çevirisinde beni rahatsız eden bir durum var. Kitapta, çevirenin ismi Hamdullah Benzer görünürken, şiiri araştırdığım bir sitede kelimesi kelimesine aynı şiirin çevirmenleri için A. KADİR – Gülen AKTAŞ görünmekte. O sitedeki tarih 2016, bu kitabın tarihi ise 2021. Böyle şeyler benim açımdan ve yayınevi güvenilirliği açısından hoş durumlar değil. Neyse, fazla söze gerek yok.

Bu kitabın, Kaynakça olarak gösterilen beş kitaptan derlenmiş bir kitap olduğu çok belli oluyor. Okurken de bir gariplik olduğunu hissetmiştim; kitabın sonuna gelince cevabımı almış oldum. Zira dört temel töz ( Toprak, Hava, Su, Ateş) ve Sevgi – Nefret döngüsü konusu, farklı cümlelerle tekrar tekrar aktarılmış.

Beş kaynaktan;

●İlkçağ Felsefe Tarihi 1. Cilt – Ahmet Arslan
İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları

●Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri – Diogenes Laertios / YKY

kitaplarını ara ara okuyorum. Anlatımı zor değil, keyifli, ilginiz varsa öneririm.

Bu kitabın diğer üç kaynak kitabı ise şunlar;

●Felsefe Tarihi – Macit Gökberk
●Antik Felsefe – Walther Kranz
●Sokrates’ten Önce Felsefe – Willhelm Campell

Sevgili Okurlar, Amin Maalouf’un son kitabı
Empedokles’in Dostları romanını okurken, merak edip bir internet araması yaptığım sırada karşıma çıkmıştı Empedokles’in Pabucu kitabı. Tanımadığım bir yayınevi olmasına rağmen kitabın adından sebep satın almıştım.

Ucundan kıyısından felsefeye ilginiz varsa, yukarıda belirttiğim kimi konu tekrarlarından rahatsız olmayacağınızı düşünüyorsanız, fikir edinmek için okumanızı öneririm.

Sevgimle ilettim. Sağlık, esenlik ve kitaplar hep sizinle olsun efendim.

Bertolt Brecht’in şiirinden alıntı:

“dikkatle çıkardı pabucunu ayağından
ve gülümseyerek az öteye fırlattı,
öyle bir yere ki,
çabuk bulunmasındı, ama zamanında da
bulunsundu,
yani çürümeden.
İşte ondan sonra girdi kratere.” ( s.11 )