Empedokles’in Dostları | Nos freres inattendus |
Our Unexpected Brothers | Amin Maalouf ( d.1949)
Çeviri: Ali Berktay
Okunma Zamanı: 10 – 13 Mart 2021
Selâmlar Sevgili Kitap Dostları,
Amin Maalouf, kitabın hemen girişinde Novalis’ten şu cümleyi alıntılamış:
“Romanlar, Tarih’in kusurlarından doğar.”
Empedokles’in Dostları romanı, bana göre, Uygarlıkların Batışı isimli deneme kitabının kurgusal olarak devamı gibi. Zira Maalouf deneme kitabında, hüzünlü bir umut içinde, batmakta olan “İnsanlık Gemisi”ne yeni bir “kaptan” gerektiğinden bahsetmişti.
Bu kurguda, aranan “kaptan” ya da “irade gücü” olarak karşımıza; referans ismi Antik Yunan’a dayanan; “siz kimsiniz?” sorusuna, “Empedokles’in Dostlarıyız” cevabını veren; bu kitabın Fransızca ismine göre “Beklenmedik Kardeşlerimiz” sahneye çıkıyor.
“(…) Geldiler, üstünlük kurdular, dünyada hem kaygı hem de umut rüzgârları estirdiler, sonra da gittiler.” (s.169)
Neden gittiler? “Avam bilgeliğin sık sık soylu giysilere büründürdüğü kıskançlığa hiç değer vermem.”
diyen, bütün kurguyu, 09 Kasım – 09 Aralık arası tuttuğu günlükler aracılığı ile okuduğumuz Alexander’ın cümlesi açıklıyor sanırım. Zira mevcut düzenin hâkimleri, kendilerinden üstün donanıma sahip bu “dostları”, düşman bellediler. Oysa niyetleri barışçıldı.
Amin Maalouf, Yapı Kredi Yayınları’ndaki bir söyleşisinde, “Bilim ve teknoloji bize amaç vermez, araç verir.” dedi.
İşte bu romanda, bu araçların neye hizmet ettiğini de okuyabilirsiniz. Zira asıl olanın ya da merkezde olanın “insan” olması gerektiği de vurgulanmış. Çünkü Empedokles’in Dostları insanı merkeze alan bir uygarlık olarak karşımıza çıkıyor.
İşte bu romanda, bu araçların neye hizmet ettiğini de okuyabilirsiniz. Zira asıl olanın ya da merkezde olanın “insan” olması gerektiği de vurgulanmış. Çünkü Empedokles’in Dostları insanı merkeze alan bir uygarlık olarak karşımıza çıkıyor.
Sevgili Okurlar; kitabın kimi karakterlerinin adlarının geçmişe yönelik referansları var. Bunları fazla araştırmadım ancak kitabı birlikte okuduğum arkadaşım Sevgili Aynur Ağçiçek, benim eksiğimi tamamladı. İçten teşekkür ediyorum. Bunca detaya girmeden okunmaz mı bu kitap? Elbette ki okunur, zaten kimi yerlerde daha önce yaptığınız okumalar, ister istemez zihninizi harekete geçiriyor inanın. Ben o detaylara girmeyeceğim.
Romanın ABD başkanı karakteri,
“… beklenmedik kardeşlerimizle bu buluşma hepimiz için rotamızı gözden geçirmek, yoldan nerede saptığımızı anlamak ve dümeni yeniden doğru yöne kırmak için bir fırsat oluşturmalıdır.” (s.207) diyor.
Maalouf yine umudumuzu kaybetmememiz gerektiğini vurguluyor hem bu cümle ile hem de romanın sonunda bu umudu ete kemiğe büründüren bir simge ile. Onu söylemeyeyim artık. Bence – lütfen – bu kitabı okuyunuz… Öncesinde Uygarlıkların Batışı’nı okumak şart mı? Bir altyapı oluşması için okumanız, romanı daha iyi algılamanıza yardımcı olabilir. Tercih elbette sizindir.
Bence – lütfen – bu kitabı okuyunuz… Öncesinde Uygarlıkların Batışı’nı okumak şart mı? Bir altyapı oluşması için okumanız, romanı daha iyi algılamanıza yardımcı olabilir. Tercih elbette sizindir.
Bu arada, bu güzel çeviri emeği için Ali Berktay’a; kitabın Türkçe çevirisine seçtikleri çok yerinde isim için Yapı Kredi Yayınları’na özellikle teşekkür ediyorum. Çünkü Empedokles’in Dostları ismi, Fransızca isimi “Beklenmedik Kardeşlerimiz” den daha merak uyandırıcı ve okuru tetikleyici bir isim olmuş.
Sevgimle ve şevkimle ilettim. Sağlık, huzur ve kitaplar hep sizinle olsun…
Alıntılar:
“…hem gelecek hem de geçmiş ölümü taşıyor, yaşamı taşıyan ise sadece şimdiki zaman, …” (s.108 )
“İnsanların körleşme arzusu hep hafife alınır. Var olduğunu bilmek istemiyorlarsa, ömürleri boyunca yanından geçip seni asla görmeyebilirler.” (s.121 )
“Tarih içinde halklar sık sık uygarlıklarının zamanaşımına uğradığı duygusuna kapılmışlardır. Geleneksel bir toplum ne zaman daha güçlü, daha ileri bir toplumla temas içine girse, insanlığın bir kısmı bir tür kıyametle tanışmıştır.” (s.157 )
Çiğdem İskent 