KREUTZER SONAT | KREYTSEROVA SONATA | LEV TOLSTOY ( 1828 – 1910 )
Selâmlar Sevgili Kitap Dostları!
Geçen hafta Kırmızı Kedi’nin Beşiktaş’taki yeni açılan şubesindeki raflarda kendimi kaybettiğim sırada buldum bu Tolstoy romanını; üstelik 5. baskıydı😲Şaşırdım elbette! Çok iyi bildiğiniz eserlerinin dışında ilk kez öğrendiğim ve konusu itibariyle de ilgimi çektiği için – hatta Mutluluk isimli başka bir eseri de dahil – almıştım. Bu hafta hem evde hem de yollarda okudum.
Bugün otobüste öyle kaptırmışımki kendimi cümlelerin altını çizmeye – neredeyse bir paragraf idi 🙂 – ineceğim durağı az daha kaçırıyordum!
Öncelikle bu roman “tezli roman” denen türden. Yani belli bir amacı var.
Romanın kahramanı Pozdnişev’e,
“Hatalı hayat yaşayan insanlar, durumlarının kötülüğünü görmemek için gözlerini yumarlar.“(sf.61)
cümlesini söyleten Tolstoy’un bu romanı yazmaktaki amacı nedir peki? Kendi dillendirsin isterseniz:
“Belki bir yardımım dokunur diye, yaralarımızı olduğu gibi ortaya koymaktan kaçınmadım. Bunları görmemek ya da görüp de omuz silkmek bence olanaksızdır.”
Buradan bir soru çıkaralım ve diyelim ki, bahsettiği “yaralar” nelerdir?
“Kadın erkek ilişkilerinde kişinin kendine saygısı ve erdemi ve erdemsizliğin insanoğlunu ne gibi çıkmazlara sürüklediğini” anlatır. Ve fakat öyle fikirler var ki bu romanda, Rusya’da yasaklanmış, Amerika’da dağıtımı engellenmiş. Nasıl fikirler var? Örneğin cinselliğin dizginlenmesi, insanların da arılar gibi cinsiyetsiz olmaları, kadının zevk aracı olarak görülmesindeki yanlış, gebe ve bebek emzirme döneminde kadınla cinsel ilişkiye girilmemesi gerektiği, şehvetin aşk olarak algılanması vb.
Peki bütün bunların Beethoven’in eseri Kruetzer Sonat ile ne ilgisi var? Onu okurken kendiniz keşfedin lütfen. Hatta Youtube’dan Fazıl Say’ın ikili performansı olan videoyu açıp dinleyin derim. Çünkü kahraman Pozdnişev’in karısının 🎹piyanoda, müzisyen Truhaçevski’nin kemandaki🎻performansının izdüşümü diyebilirim. Yok yok merak etmeyin ipucu vermedim. O sonat bir tetikleyici görevi görüyor bence.
Neyse,”Tezli roman” yani belli bir amacı olan romanları sevmeyenler okumayabilir bu kitabı. Ve fakat samimi kanaatim; 19.yüzyılda ciddi bir cesaretle dile getirilmiş, “Tolstoyculuğun temel taşlarını ortaya koyduğu” söylenen ve benim burada size üstü kapalı olarak sadece bir nebzesini yazdığım fikirler okunmaya değer doğrusu. Katılırsınız ya da katılmazsınız, o ayrı bir konu. Ancak Pozdnişev’in ergen bir erkek olarak başlayan hayat yolculuğu evliliğe nasıl ulaştı, ulaştıktan sonra hangi çıkmazlara girdi ve ruhsal olarak nelerle mücadele etti ve sonunda ne oldu da bütün hayatını bir tren yolculuğunda bir yabancıya anlattı? Değişen değerler hayatımızı nasıl etkiliyor? Çok mu didaktik? Bana göre değil. Yaklaşımına şaşırdığım yerler de vardı, hak verdiğim yerler de!
Benden iletmesi dostlar 😉 Sağlıkla, sevgiyle ve her daim kitapla kalınız!
“Hayvanlar hayat verdikleri neslin, soylarının devamına yaradığını adeta bilir, bu yüzden belirli yasalara kesinlikle boyun eğerler. Oysa insanların bunu hiç umursamadan alabildiğine eğlenmekten başka düşüncesi yoktur. Evet, doğanın hâkimi insan böyle hareket ediyor! Dikkat ettiyseniz hayvanlar ancak üreme zamanlarında çiftleşirler; doğanın kötü ruhlu hâkimi ise her aklına esişte dişisinin yanına koşar. Üstelik bu hayvandan beter haline en yüksek, en temiz duygunun adını vererek, ‘aşk’ der.” sf.49
Çiğdem İskent 